Janusz Krupski

Jeden z liderów opozycji demokratycznej lat 70. i 80., pionier podziemnego ruchu wydawniczego, redaktor naczelny niezależnego pisma „Spotkania”, po odzyskaniu niepodległości m.in. wydawca licznych książek i albumów cennych dla wiedzy o historii i kulturze polskiej i chrześcijańskiej (1993 – 2000); wiceprezes IPN, (2000 – 2006) kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych (2006 – 2010).

Urodził się 9 maja 1951 roku w Lublinie. Był absolwentem historii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Jako przewodniczący Koła Naukowego Historyków zainicjował udaną akcję sprzeciwiającą się założeniu Socjalistycznego Związku Studentów Polskich na KUL. Interweniowano wówczas m.in. u prymasa Stefana Wyszyńskiego, który wprowadził zakaz funkcjonowania SZSP na KUL. Powołana została wówczas Komisja Porozumiewawcza Kół Naukowych i Stowarzyszeń Akademickich KUL, która pełniła funkcję samorządu studenckiego. Przez dwa lata jej prezesem był Janusz Krupski.

W 1976 roku uruchomił jeden z pierwszych w Polsce powielaczy. Był jednym z inicjatorów założenia w 1977 roku Nieocenzurowanej Oficyny Wydawniczej (późniejsza Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWa). W latach 1977-1988 był redaktorem niezależnego pisma młodych katolików „Spotkania”. Współpracowali z nim m.in. Bogdan Borusewicz, Wojciech Samoliński, Janusz Bazydło, Jan Krzysztof Wasilewski, Janusz Drob, a także Józef Ruszar, Jacek Woźniakowski, Tadeusz Chrzanowski, Adam Stanowski; publikowano tam też zdjęte przez cenzurę teksty Stefana Kisielewskiego.

Na początku lat 80. był koordynatorem Sekcji Historycznej Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność”, a później działał w Zarządzie Regionu tego związku w Gdańsku. Za swoją działalność był represjonowany. W stanie wojennym ukrywał się, w 1982 przez blisko dwa miesiące był internowany w Lublinie.

W styczniu 1983 porwany w Warszawie przez funkcjonariuszy Samodzielnej Grupy „D” Departamentu IV MSW, wywieziony do Puszczy Kampinoskiej, oblany żrącą substancją (mieszaniną ługu, fenolu i lizolu), w wyniku czego uległ silnemu poparzeniu i zatruciu. Dopiero w 1995 roku sąd w Lublinie za uprowadzenie i dręczenie Krupskiego skazał Grzegorza Piotrowskiego na 2 lata więzienia. Choć pięciu innych funkcjonariuszy SB oskarżonych w tym procesie uznano za winnych, to postępowanie wobec nich umorzono.

W latach 90. był szefem wydawnictwa Editions Spotkania, a następnie członkiem kolegium redakcyjnego tygodnika „Spotkania”. Pełnił funkcję eksperta nadzwyczajnej sejmowej Komisji do Zbadania Skutków Stanu Wojennego (1992-1993) i Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej (1993-1995). W latach 1993-2000 prowadził wydawnictwo „Krupski i S-ka”. Od roku 2000 do 2006 sprawował funkcję zastępcy prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. 19 maja 2006 roku został kierownikiem Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Ojciec siedmiorga dzieci, współtwórca Związku Dużych Rodzin „Trzy Plus”.

Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

PAP/MHP