fot. Muzeum Historii Polski
Tomasz Merta
Był polonistą, i historykiem idei, pełnił ważne funkcje państwowe – przez ostatnie pięć lat wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego. Szczególnie bliskie mu były kwestie wychowania patriotycznego i pamięci historycznej. Był mistrzem pielęgnowania, popularyzowania i wyrażania współczesnym językiem wartości płynących z tradycji historycznej i literackiej, bez których nie może istnieć wspólnota polityczna. Posiadał rzadki dar łączenia zdecydowanych poglądów z umiejętnością dialogu i wsłuchiwania się w odmienne racje.
Urodził się 7 listopada 1965 r. w Legnicy. Szkołę średnią ukończył w Kielcach. Był absolwentem studiów polonistycznych na Uniwersytecie Warszawskim, studiów podyplomowych w Szkole Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk oraz doktoranckich na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych UW. W latach studiów związany z opozycją niepodległościową.
Pracował jako asystent w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW. Współredagował ważne pisma intelektualne jako jeden z redaktorów “Res Publiki Nowej” (1996-1999), polski korespondent “East European Constitutional Review” (1996–2000), redaktor naczelny “Kwartalnika Konserwatywnego” (2000-2002). W latach dziewięćdziesiątych należał do środowiska Warszawskiego Klubu Krytyki Politycznej.
Służbę państwową zaczął jako doradca ministra kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierza Michała Ujazdowskiego (2000–2001), następnie (2001-2002) kierował Instytutem Dziedzictwa Narodowego.
Należał do współautorów programu Prawa i Sprawiedliwości w dziedzinie kultury. Zasiadał w radzie programowej Muzeum Powstania Warszawskiego. W 2005 należał do Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich.
Od 4 listopada 2005 podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, najbliższy współpracownik ministra Kazimierza M. Ujazdowskiego. Pozostał na stanowisku po zmianie rządu, gdy ministrem został Bogdan Zdrojewski. Jako wiceminister pełnił funkcję generalnego konserwatora zabytków – jego działalność jest bardzo wysoko oceniana przez środowisko obrońców zabytków, muzealników, osób zajmujących się pielęgnowaniem dziedzictwa narodowego. Współzałożyciel i współtwórca koncepcji Muzeum Historii Polski.
Współautor i współredaktor tomów esejów „W obronie zdrowego rozsądku” (2000) oraz „Pamięć i odpowiedzialność” (2005). Publikował także m.in. w „Życiu”, „Rzeczpospolitej”, „Gazecie Wyborczej”, „Newsweeku”, „Ozonie”, „Przeglądzie Politycznym”, „Znaku”, „Więzi”.
Był konsultantem merytorycznym w Centrum Edukacji Obywatelskiej, współautorem programów nauczania i podręczników do wiedzy o społeczeństwie, historii i przedsiębiorczości oraz metodycznych poradników dla nauczycieli.
Rozmowa z Magdaleną Mertą
Muzeum Historii Polski – początek podróży
„Listopad”, czyli polski spór o modernizację
Patriotyzm jutra
Wspomnienia
- Wspomnienie - materiał video
- Jacek Kopciński
- Robert Kostro
- Tomasz Makowski
- Marek Beylin, O Tomku Mercie, „Gazeta Wyborcza”, 19 kwietnia 2010
- Jakub Lewicki, Mówił: Zabytki zasługują na opiekę, „Gazeta Wyborcza. Kielce”, 18 kwietnia 2010
- Filip Łobodziński, Bardzo cenił mądrość, „Newsweek”, 16 kwietnia 2010
- Timothy Snyder, Rzecz o Tomaszu Mercie, „Gazeta Wyborcza”, 16 kwietnia 2010
- Jarosław Stróżyk, Katarzyna Borowska, Urzędnik z duszą intelektualisty, „Rzeczpospolita”, 15 kwietnia 2010
- Jadwiga Emilewicz, Tomasz Merta – Wspomnienie, „Dziennik Polski”, 13 kwietnia 2010
- Alicja Pacewicz, Tomasz Merta, „Gazeta Wyborcza”, 11 kwietnia 2010